Dossier: Ter herdenking aan de Middelburgse Kroningsfeesten

Op 31 augustus 1898 bereikte prinses Wilhelmina de leeftijd van achttien jaar. Dat betekende dat ze, acht jaar na de dood van haar vader Willem III, op 6 september 1898 ingehuldigd kon worden als Koningin Wilhelmina der Nederlanden. Dit feit was aanleiding voor een reeks van feesten in Nederland en de koloniën. Ook in Middelburg werd dit gevierd. Hier lag de organisatie in handen van de Vereniging Uit het Volk – Voor het Volk die met medewerking van een groot aantal lokale personen en instanties voor vier schitterende feestdagen zorgde.

Tijdens de voorbereidingen voor deze inhuldigingsfeesten ontstond bij een aantal leden van het Zeeuws Genootschap het idee in het lokaal van de Zelandia Illustrata – een aanbouw aan het Genootschapsgebouw aan de Wagenaarstraat 1 – een kleine tentoonstelling te houden met als thema Zeeland en het huis Oranje-Nassau. Nadat men zich ervan vergewist had dat daartegen geen landelijke bezwaren bestonden, werd een dertigtal directeuren en leden uitgenodigd als tentoonstellingscommissie op te treden en zowel de organisatorische als de financiële zaken te behartigen. Het bestuur van het Genootschap hield zich verder geheel afzijdig. De commissie organiseerde de bruiklenen, richtte de ruimten in, hield toezicht tijdens de openingsuren, liet een uitvoerige catalogus drukken en stond borg voor een eventueel verlies. Boeken, prenten, schilderijen, penningen en objecten uit de eigen collectie en voor deze gelegenheid te leen gekregen voorwerpen, werden hier van 23 augustus tot 5 september getoond. 

Een week na de opening van de tentoonstelling werd de aftrap gegeven voor de vier Middelburgse feestdagen. Op woensdag 31 augustus begon men met een reveille van hoornblazers en tamboers van de schutterij  waarna een bedeling van de armen, een kerkelijke viering en een muziekuitvoering op de Markt (met elektrische verlichting!) plaatsvonden. De volgende dag was er een internationaal festival georganiseerd met een optocht van harmonie- en fanfarekorpsen, een bloemencorso voor koetsen en rijwielen, een sportfeest, een apart kinderfeest met een goochelaar, vuurwerk en uitvoeringen op de Markt en op het Molenwater. Wederom was er speciale verlichting! Jan Morks, dirigent van het muziekkorps van de schutterij had voor de gelegenheid zelfs een speciale festivalmars gecomponeerd. 

Drie muziekkorpsen kwamen uit België, een uit Axel, twee uit Goes, een uit Middelburg, twee uit Vlissingen en een uit Wissekerke. Dertien sportverenigingen uit heel Zeeland namen deel aan de sportwedstrijden. Al deze 23 verenigingen werden ’s avonds in het Schuttershof verrast met een verguld koperen penning. Daarnaast werd deze penning ook uitgereikt aan het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, de oudheidkamer van Middelburg, de conservator Munten en Penningen van het Zeeuws Genootschap Marie de Man, dirigent Jan Morks en nog enige andere Middelburgse, provinciale en landelijke organisaties.

Voor 2 september stond er een historische allegorische optocht op het programma  Daarin werd onder andere Middelburg in de middeleeuwen, de onafhankelijkheidsstrijd en de republiek in Middelburg uitgebeeld. Hieraan werd door allerlei verenigingen zoals de Christelijke Jongelingenvereniging, de Werkmansbond en de Bond van Onderofficieren deelgenomen. Ook deze verenigingen kregen de penning. In totaal zijn er 37 exemplaren uitgereikt.

Het exemplaar voor het Zeeuws Genootschap is indertijd wel in de collectie terechtgekomen, maar is in de loop van de tijd verdwenen. Onbekend is waar deze gebleven is. In 2022 kon dit gemis worden goedgemaakt met de aankoop van dit exemplaar. Aan wie deze penning in 1898 is uitgereikt, is helaas niet bekend.

De penningen zijn gemaakt door het atelier van Edmond Grielens te Antwerpen. Op de voorzijde staat de koningin met laag uitgesneden jurk met bontmantel achter haar linkerschouder. Het omschrift luidt WILHELMINA KONINGIN DER NEDERLANDEN. Op de keerzijde staat de adelaar met het wapen van Middelburg op de borst. In plaats van de gebruikelijke keizerskroon heeft de adelaar een koningskroon boven de kop. Daaromheen KRONINGSFEESTEN MIDDELBURG/1898.

Een prachtig aandenken aan deze uitbundige festiviteiten!

Rien Sanderse en Katie Heyning

Bronnen:
J.W. Stephanik en W.K.F. Zwierzina, Beschrijving van de gedenk-, strooi-, prijs- en draagpenningen, gedenk- en penningplaten, draagtekens enz. vervaardigd naar aanleiding van de inhuldiging van H.M. Wilhelmina, koningin der Nederlanden, Amsterdam 1899, penning 22
Zeeuws Archief, Archief KZGW, inv.nr. 263
Blog: Troonswisseling in 1898: 4 dagen feest in Middelburg