Dossier: Castra Herculis of Witlam?

Aantekening over de oudste geschiedenis van Domburg, ca. 1840

Tegen het gevoelen dat bij Domburg het Civitas Heraclæa of Castra Herculis zoude hebben gelegen dat voor het eerst wierdt kenbaar gemaakt door Jonkheer Mr H.M.A.J. van Asch van Wijck in zijne Gesch. beschouwing van het oude Handels verkeer van Utrecht Bijlage 1 en het 4 stuk Bl.15 kan men aanvoeren dat er geen bewijs aanwezig is, dat er immer in Zeeland of aan de Monden van de Schelde Romeinsche krijgsbenden zijn aanwezig geweest of dat een aldaar gelegen plaats of sterkte door hen is bezet geworden, dat men ook daar nimmer een enkele legioens toe steen nog veel minder een legioens begraafplaats waarvan op onderscheiden punten langs den Rhijn zoo veelen aanwezig zijn heeft gevonden.
Het is bekend dat de Castra altijd langs de groote Heirbanen wierden opgeworpen niet tusschen gelegen stations of  [spatie] zoo als men die terugvindt te Vechten te Leiden of Lugdunum tot aan het Huis te Britten; van een Heirbaan naar de Zeeuwsche Eilanden is geen spoor te vinden wordt ook niet aangewezen op de [1v] kaart van Peutinger en het is dus niet denkbaar dat er een Castra in Zeeland of op Walcheren zoude bestaan hebben.
Wordt nu door Ammianus Marcellinus de weg aangewezen dien Julianus volgde bij zijn veldtogt tegen de Alemannen van Civitas Heraclæa af tot aan Bingen dan mag het wel voor zeker houden dat al de daarbij opgegeven punten in de strekking van de Heirbaan lagen.
Daar het niettemin onbetwistbaar is dat het oude Domburg een door de Romeinen bezochte handelsplaats was, doet zich de vraag voor of daar ter plaatse niet het oude Witlam heeft gelegen, in de Annales fuld. wordt gezegd de plaats ad Ostium Mosae lag doch in een tijd dat de loop der Rivieren nog zoo weinig bepaald was dat men dikwerf des winters geheel andere mondingen vondt dan in den zomer, kan het geen verwondering wekken dat men op een geruimen afstand van de zee, zoo als Scalda gelegen was zich in de bepaling van de juiste ligging vergiste; na veele gissingen is die [2] ligging onzeker gebleven.
De Hooven die door Van Wijn - ook gevonden in de zoogenaamde Oude Wereld bij Goeree  - wordt beschreven en die hij meende uit Witlam afkomstig te zijn is te modern van maaksel om het bestaan eenen plaats te bewijzen die reeds in 836 is vermeld geworden.

Het laat zich weer aan de andere zijde niet begrijpen dat wanneer Witlam op Walcheren zoude gelegen hebben nimmer van de stad wordt gesproken wanneer er melding van Walcheren wordt gemaakt, althans niet in de onderscheiden aanhalingen van de Ann. Fuld. - Thegani Vita Lud-Pii en andere die voorkomen bij Kluit, Wagenaar, Van Wijn Bijvoegselen op Wagen. Bolhuis – de Nooren in Nederland enz.

In 1837 wierden door de Noormannen Witlam en Antwerpen verbrand dit zoude meer aan Walcheren als de weg naar Antwerpen doen denken. Bilderdijk zegt Deel 1 Bl. 57 Witlam in [2v] Zeeland doch de Wind, Vaderl.Letteroeff. 1833 Pag 389 beweert dat die ligging nergens gemeld wordt.
In de Chronica Castri et Coenobii Bav. Gaudensis (Bilderdijk XIII Bl. 204) wordt gezegd dat het verbranden van Witlam zou plaats gehad hebben na dat de Noorm. op Walcheren in 837 waren geland.

Wat is waarheid?

Transcriptie J. de la Hayze

Gerelateerd

Domburg en Witlam

Hs 2919

Gerelateerde dossiers

Journaal van mijn reis door Vrankrijk

Een reisje door Duitsland in 1862

Bericht uit het leger van Napoleon (1)

Bericht uit het leger van Napoleon (2)

Herinnering aan Mr. S. de Wind

Napoleon in Middelburg en Domburg in mei 1810

Wat vermag een vrouw

Beterschap

In dienst van de Garde Impériale

Een reisje naar Axel

Proeven met stinkhout

Brief uit Parijs

Reisje over de Surinamerivier in 1816

Londen in 1790/1791

Semen sabadillies

Vier Romeinse oudheden

Plunderingen in Middelburg in 1787

Kort Verhaal van een geweldig oproer voorgevallen binnen Middelburg in Zeeland van Vrijdag 29 junij

Journaal, gehouden op eene reis van Rotterdam naar Batavia en terug, met het Fregatschip Soerabaya,

Advies betreffende overspel van een predikant rond 1755

Dagboek Maria Johanna Schorer-van de Putte

Strafexpeditie naar de westkust van Guinea 1869

Twee zeldzame voorwerpen

Inzet van Europeanen als arbeiders in Suriname

De invasie van het Mogolse rijk in 1738

Verslag van beschietingen bij Aardenburg van 1 mei 1794 tot 13 januari 1795

Verzuchting van een afgewezen kandidaat

IJsvermaak in Kortgene

Zwerftochten langs de Westerschelde

Fietstocht in Zeeland

Kort berigt van het beroemd Eijland Taiowan

Bezoek koning Willem III aan het Zeeuwsch Genootschap in 1862

Jan Wier als bestrijder van het bijgeloof

Zeeland gekend uit Zijne Munten en Gedenkpenningen

Weeklacht van het stoomjacht Stad Middelburg

Spotdicht op het gezantschap naar Engeland in 1695

Overgave van Middelburg 1944

Een fiets

Goud & tranen